Het Meldpunt Discriminatie is 'van hun'

Op 11 november 2003 nam de Kamer de CDA/VVD-motie aan, met als tekst:

"... verzoekt de regering, te bevorderen dat alle betrokken partijen de verantwoordelijkheid nemen voor de continuïteit van de Meldpunten Kinderporno en Discriminatie en internet service providers voortaan actief kinderporno en discriminatie melden."

Een week eerder was het Meldpunt inzet van een verschil van mening over een publicatie in het Parool. Op 1 november 2003 liet Het Parool de directeur van het meldpunt, Ronald Eissens, aan het woord. Hij beklaagde zich over het antisemitisme van Marokkanen online: "De Marokkaanse forums staan er vol mee... Het is een vieze modderpoel."

Daarop reageerde Dick Sipkes, bestuurslid van Maroc.nl, met een ingezonden stuk. Volgens hem was de aantijging van Eissens gebaseerd op een reeks uitingen in de zomer van 2002, toen de moderatoren met vakantie waren en een discussie uit de hand liep.

Een paar dagen later schreef Eissens op zijn beurt onder de kop 'Maroc.nl moet niet zeuren' in Het Parool, dat hij gedurende zeven maanden in 2002 in totaal 80 keer in actie moest komen vanwege antisemitische uitingen op Maroc.nl.

Daarop stuurde Sipkes weer een stuk naar Het Parool onder de titel 'Eissen, De Meester Manipulator'. De krant negeerde dat, want men vond de discussie welletjes. Daarop kritiseerde Karin Spaink in Netkwesties met de column Een vieze modderpoel het Meldpunt in ernstige mate.

Vertekende vergelijkingen

Eerst het artikel 'Respect' in het Parool van 1 november. Eissens stelt daarin: in 2000 was eenderde van het aantal klachten nog antisemitisch, vorig jaar de helft. Het jaarverslag van 2002 spreekt eerst van 833 uitingen en 550 meldingen. Bij de uitsplitsing komt het tot 606 uitingen. Daarvan waren er 203 in de rubriek 'antisemitisme'.

Over 2002 waren er 1008 meldingen met bijna 1.800 uitingen. Daarvan waren er 584 in de categorie antisemitisme, die het Meldpunt apart zet van de categorie 'discriminatie op ras en huidskleur'. In het jaarverslag staat dat uitingen tegen moslims, Marokkanen en Turken met 607 stuks 'gelijke tred' hielden met het antisemitisme. Dat staat niet in het Parool-artikel.

En dat het wellicht zelfs andersom is, blijkt uit de vergelijking met 2001: 125 anti-moslimuitingen gemeld en 194 antisemitische uitingen. Dit betekent een veel snellere groei van het aantal meldingen over anti-moslimuitingen dan over antisemitisme.

Eissens klaagt in het Parool over de toename van het antisemitisme en verzwijgt dus een belangrijk deel van de waarheid.

Eissens verder in het artikel: "We hebben aangifte gedaan omdat het de spuigaten uitliep. Binnen een paar maanden stonden er 80 antisemitische uitingen op hun net. Het gaat om 22 uitingen, waarvan sommige behoorlijk zwaar zijn. Die roepen op joden te doden."

De krant laat de lezer hier in verwarring achter. Wat staat er? In de repliek van Eissens staat weer de '80'. In zijn niet-gepubliceerde repliek zegt Sipkes dat Maroc.nl over 2002 53 klachten kreeg doorgespeeld van het Meldpunt.

Eissens schrijft ook: "De situatie op het webforum van Maroc is er niet beter op geworden."

Maroc.nl ontving in 2003 tot nu toe drie meldingen: op 2 maart, op 1 april en op 13 mei. Dus in het afgelopen halfjaar niets meer. Dit betekent een flinke teruggang in de meldingen.

Eissens bevestigt dat Maroc.nl dit jaar drie meldingen van het meldpunt heeft ontvangen, de laatste in mei: "Dat zou kunnen kloppen."

Betekent de vermindering dat Maroc.nl nog steeds een 'modderpoel' en 'rotte appel' is, zoals aangeduid in de publiciteit? Eissens: "Dat betekent dat wij minder meldingen over Maroc.nl hebben binnengekregen."

Eissens noemt in zijn stuk in Het Parool antisemitische citaten die Maroc.nl niet verwijdert, waaronder: "Van die zes miljoen mensen die omkwamen in de oorlog was de meerderheid echt geen jood, maar wie durft dat in het openbaar te zeggen."

Dit is op zich een Holocaustontkenning, racistisch en discriminerend en dus strafbaar. Maar wie de de gehele uiting leest, stelt eerder een twijfelgeval vast. Bovendien wordt de schrijver van de uiting direct gecorrigeerd door anderen: er waren 50 miljoen slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, en de zes miljoen joodse slachtoffers van de naziterreur worden nog eens benadrukt.

In uw laatste stuk in het Parool staan citaten die op zich antisemitisch zijn. Maar terug in hun verband geplaatst zijn ze veel minder stellig en ernstig? Eissens: "Wij beoordelen dat toch anders."

Vraagtekens bij rapportages

De vraag is of het onderscheid van antisemitisme en ander racisme en de 'wedstrijd' die daaruit ontstaat, ertoe doet voor bestrijding van racisme. Zo staan er in het jaarverslag over 2001 en 2002 behalve de categorie 'antisemitisme' ook apart vermeld een paar meldingen 'intifada gerelateerd antisemitisme' en 'WTC ramp gerelateerd antisemitisme'. Waarom? Eissens: "Omdat dit op dat moment een issue was."

Het verslag over 2002 telt 16 pagina's verslagen van de werkzaamheden, dat over 2001 slechts 4,5 vel. Over de periode van vier jaar van 1997 tot en met 200 legt het MDI in, opgeteld en afgetrokken, 9 pagina's met tabellen. Elke verdere verantwoording ontbreekt over die jaren, althans in de verstrekte stukken.

Het Meldpunt laat na om zelf vergelijkingen te trekken en tendenzen vast te stellen over de eerste vijf jaar van haar bestaan. Het is onduidelijk hoe de activiteiten zijn uitgevoerd.

Het verslag over 2002 doet voor het eerst een poging om verantwoording af te leggen. Het ministerie van Justitie wordt genoemd als subsidiegever [we komen daar nog op terug]. Dit kan erop duiden dat het departement de eis heeft neergelegd voor een fatsoenlijke rapportage. We vroegen Justitie om de stukken en verantwoording van het MDI en de beoordeling voor de subsidie. Na drie dagen was er nog niets.

De meeste vraagtekens roepen de wel beschikbare rapportages op over gedane en voorgenomen aangiften:

1997/1998:
Meldingen: 115
Uitingen: 115
Aangiften: 9
Resultaat daarvan: niet vermeld

1998/1999
Meldingen: 121
Uitingen: 142
Aangiftes: 2
'Wachtende aangiftes': 20

1999 (gebroken jaar, 40 weken)
Meldingen: 181
Uitingen: 360
Gedane aangiften: 5 (waarvan 3 door melder zelf)
'Bijgevoegd in aangiftedossier': 25
'Dossiers gereed voor aangifte': 18

2000:
Meldingen: 550
Uitingen: 883
Aangiften: 5 (waarvan 3 door melder)
'Bijgevoegd in aangiftedossier': 10

2001:
Meldingen: 695
Uitingen: 1.081
Aangiften: 14 (waarvan 3 door de melder)
'Bijgevoegd in aangiftedossier': 7

2002:
Meldingen: 1.008
Uitingen: 1.798
Aangiften: 6 (met in totaal 75 uitingen)

Over 1999 is twee keer aangifte gedaan en is 25 keer iets 'bijgevoegd in aangiftedossier', en zijn '18 dossiers gereed voor aangifte'. Een jaar later, in 2000, deed het MDI drie aangiftes. Waar is de rest gebleven?

Eissens: "Daar is geen aangifte over gedaan. Zoals je weet malen juridische molens langzaam en in deze periode was er niet altijd capaciteit bij het OM voor nieuwe zaken. Aangezien dossiers dan na enige tijd over hun 'houdbaarheidsdatum' heen gaan, is het niet constructief om daar dan toch nog mee verder te gaan. Bovendien zijn wij gericht op verwijdering van materiaal, niet op het zo veel mogelijk doen van aangiftes."

Moeizame afhandeling

In de taakomschrijving van het Meldpunt staat niet dat ze zelf speurt. Toch gebeurt dat regelmatig. Eissens: "Soms wordt verder onderzoek gepleegd naar aanleiding van meldingen."

In de genoemde werkwijze op het meldpunt staat: "Bij anonieme uitingen probeert MDI het bericht te herleiden tot een afzender". Hoe doet u dat en hoe vaak is dit gelukt? Eissens: "Wij doen dat op basis van openbare gegevens op internet, bijvoorbeeld IP-adressen en whois-gegevens. Dit lukt redelijk vaak. Wij beschikken niet over IP-adressen of andere gegevens van gebruikers van webfora. Beheerders en eigenaren van webfora hebben zelf de verantwoordelijkheid."

Dan is er toch over een aantal jaren een grote discrepantie - al '324 keer niet verwijderd' in 2002 - tussen het aantal verzoeken tot verwijdering van een uiting en het werkelijke aantal verwijderingen. Eissens: "Waar niet wordt verwijderd, kijken wij of het mogelijk is om aangifte te doen. Soms is het niet mogelijk vanwege lokatie in het buitenland, een niet te achterhalen identiteit van de plaatser van materiaal of het niet juridisch waterdicht bewijs kunnen leveren."

Over de jaren samen tellen wij in totaal 41 gedane aangiften. Dat staat apart van de categorie 'dossiers gereed voor aangifte'. In het jaarverslag over 2002 staat een opsomming van het aantal aangiften over de voorgaande jaren. Dat zijn er in totaal geen 41, maar 24.

Eissens: "Het ging bij deze 24 aangiftes voornamelijk om discriminatie op basis van religie (Islam), aanzetten tot haat en geweld tegen migranten, aanzetten tot haat en geweld tegen antillianen en 2 gevallen van antisemitisme."

Van die 24 zijn er 3 afgehandeld door het Openbaar Ministerie. Eissens over dat kleine aantal: "In een paar gevallen is er een schikking getroffen door het OM met de plegers, in 3 gevallen kwam het tot een veroordeling en er lopen nog een paar zaken."

Er waren drie vonnissen, hoe luidden die?

Eissens: "Globaal:
1. Internetgebruiker die antisemitische uitingen deed en opriep om tot geweld tegen Antilliaanse buren, werd veroordeeld to het betalen van 1.500 gulden boete of 2 weken celstraf plus 1 maand voorwaardelijke gevangenisstraf.
2. Bestuurslid van extreem-rechtse organisatie wordt veroordeeld tot een boete van 400 gulden voor het aanzetten tot haat tegen moslims.
3. Twee jonge leden van Stormfront Nederland worden door de politierechter veroordeeld wegens het aanzetten tot haat tegen moslims en migranten. Dit is een recente uitspraak, maar er staat ons even niet bij wat de strafmaat was, een boete en taakstraf menen wij."

Het MDI heeft vrijwel elk jaar een of meer keer aangifte van bedreiging van eigen medewerkers moeten doen. Ook bestuursleden zijn bedreigd. We komen daar nog op terug.

Financiële middelen en besteding

Hoeveel geld gaat er om? Eissens: "Zoals uit onze vorige e-mail blijkt ontvangen wij voor het Meldpunt ongeveer 100.000 euro, waaruit de loonkosten van de medewerkers wordt betaald en de andere kosten van het Meldpunt zoals vaste lasten, verbindingen, overhead, enzovoort. Alle medewerkers vallen, zoals gebruikelijk bij Meldpunten, onder de CAO Welzijn en zijn dan ook zodanig ingeschaald."

Hoeveel subsidie is er totaal verstrekt voor dit meldpunt vanaf de start in maart 1997?
Eissens:
1997 - 0
1998 - 4.500 euro
1999 - 32.000 euro
2000 - 50.000 euro
2001 - 70.000 euro
2002 - 100.000 euro
2003 - 100.000 euro

We belden met de penningmeester uit het bestuur van de Stichting Magenta, die het Meldpunt beheert. Die verschafte de volgende cijfers over 2002, in euro:
Justitie: 125.000
Binnenlandse Zaken: 125.000
Curssusen en 'websupport': 5.000
Totaal: 255.000

Uitgaven in 2002:
Salarissen: 200.000
Huur: 17.000
Kantoor: 5.000
Reiskosten: 6.000
Telefoon en internet: 5.000
Pc's e.d.: 9.000
Representatie: 2.000
(Restpost: 12.000)
Totaal: 256.000

Volgens opgave van Eissens heeft hij een werkweek van 32 uur, collega Suzette Bronkhorst (zie verder) 5 uur en zijn er drie medewerkers die samen 28 uur maken. Hieruit is bij benadering een besteding van loonkosten te maken, ofwel van de 200.000 euro van het bestuur, dan wel van de naar schatting 80.000 euro die de MDI-directie noemt.

Hoe komen de grote verschillen? Daarop komt geen antwoord. Een medewerker verwijst naar Magenta.nl en Icare.to die het verschil zouden opsouperen. De eerste is de stichting die het MDI beheert, de tweede een internationaal project.

We bellen en mailen met beide instanties. We komen uit bij het Meldpunt Discriminatie Internet in Amsterdam. Vraag aan de penningmeester: gaat het hier feitelijk om dezelfde organisatie met dezelfde directeur en opgetelde budgetten? Zijn antwoord: "Jawel."

Relaties in het bestuur

Ronald Eissens is directeur van het Meldpunt en van de Stichting Magenta. De laatste richtte hij op met Suzette Bronkhorst, die ook betaald medewerkster van het Meldpunt is en er nog de nodige tijd insteekt als vrijwilligster.

Suzette Bronkhorst is, volgens opgave van de Kamer van Koophandel, sinds 1993 ook bestuurslid van de Stichting Magenta. Ze is nu ook secretaris. Dit betekent dat ze een controlerende functie uitoefent op een bureau waar ze zelf werkzaam is.

Maar Bronkhorst is ook woonachtig op hetzelfde adres als Eissens en is zijn partner. Bronkhorst moet Eissens controleren, en ook zichzelf.

Uw partner is bestuurslid en moet daarmee toezicht houden op de directie en is medewerkster van het bureau. Vindt u dit een juiste situatie? Eissens: "Ja. Suzette Bronkhorst werkt slechts 5 uur voor het Meldpunt."

Hoeveel van de 200.000 euro aan personeelslasten per jaar gaan er naar u? En naar uw partner? Eissens: "Wij ontvangen geen 200.000 euro per jaar."

U reisde voor het bureau meerdere malen met uw partner...
Eissens: "Wij begrijpen niet hoe je tot deze interessante conclusie bent gekomen. Een aantal malen hebben wij op een persoonlijke vakantiereis (dus zelf betaald) ook wat zakelijke activiteiten ontplooid.
Gedurende de afgelopen 5 jaar is het slechts 2 à 3 keer voorgekomen dat reiskosten uit de middelen voor het Meldpunt werden bekostigd. Voor 1 persoon wel te verstaan, en het ging hier dan ook om conferenties die relevant waren voor de werkzaamheden van het Meldpunt."

De penningmeester, Onno Rodbard, over de relaties: "Ik heb er geen bezwaar tegen. Ze hebben het Meldpunt samen opgezet. Het is ook eigenlijk van hun..."

Rodbard vertelt om welke reden hij, in 1999, bij de Stichting Magenta kwam: "Dat was puur toeval. Ik woonde naast de broer van Suzette Bronkhorst en had wel vaker administraties gedaan. Het fijne werk doet de accountant."

Het bestuur heeft voor het laatste in mei vergaderd, zegt hij. Het bestuur kent vier leden. Eentje daarvan, zegt Rodbard, is 'geheim': "Dat moet, want dit lid is bang voor de bedreigingen die zijn geuit. Dus het kan zijn dat er in uw stukken drie bestuursleden staan, maar het zijn er vier."

De voorzitter is Brieuc-Yves Cadat ('Mellouki'), in Frankrijk geboren. Van hem ontvingen we ongevraagd een e-mail dat maandag aanstaande de accountantsverklaringen volgen. Een e-mail met vragen beantwoordde Cadat niet. Pogingen om hem over de telefoon vragen te stellen, stuitten vele malen op zijn ritmische, tweetalige voicemailboodschap.

Tegenwerken van openbaarmaking

Het is wellicht begrijpelijk dat het Meldpunt Discriminatie met zijn minimale verslaglegging tot 2001 niet te koop liep. Het jaarverslag over 2002 werd pas openbaar na de column van Karin Spaink. Volgens Eissens was er eerder geen vraag naar. Maar Sipkes toonde ons een e-mail die als bewijs zou kunnen dienen voor twee afwijzingen van verzoeken van hem voor jaarverslagen.

Vandaag nog was er contact met betrokkenen. Eissens en Bronkhorst waren deze week in Brussel, wat de contacten bemoeilijkte. Vanavond nog pakte Rodbard de telefoon op, en was als voorheen behulpzaam. Hij bevestigde de bedragen die hij eerder noemde.

Maar Rodbard was ongerust: "Wat een gedoe zeg, wat een gedoe. Ik ben door Suzette gebeld. Ze heeft me dringend gevraagd om niet meer over de cijfers te praten..."