Vervolging voor 'blind' downloaden van kinderporno

Geert U., een 40-jarige inwoner van het Groningse dorpje Foxhol, is geen lieverdje. Bij een inval in zijn woning stuitte de politie op 1.700 xtc-pillen. Ook vonden de agenten LSD, speed en een jachtgeweer, echter niet de vermoede hennepkwekerij. Wel een computer met een gigantische pornocollectie.

Van de 140.000 bestanden op de overvolle harde schijf bleken er welgeteld 33 van kinderpornografische aard te zijn. De officier van justitie besloot Geert U. ook te vervolgen voor deze 33 kinderpornoplaatjes, 0,02 procent van zijn totale seksverzameling.

Tijdens de strafzitting voor de rechtbank in Groningen verklaarde Geert U. vorige week dat hij niet specifiek naar kinderporno had gezocht. In plaats daarvan had hij een programmaatje gebruikt waarmee hij - wat overigens ook niet mag - de registratie van betaalde sekssites omzeilde. Het programma downloadde automatisch alle afbeeldingen op de sites. Dat daar ook kinderporno tussen zat, daarvan was hij zich niet bewust, beweerde de inwoner van Foxhol.

De officier van justitie geloofde wel dat de Groninger ongezien duizenden plaatjes had gedownload, want hoe kon hij anders aan zoveel seksplaatjes zijn gekomen? Maar dat neemt volgens het Openbaar Ministerie niet weg dat de man zelf verantwoordelijk was voor het bezit van kinderporno.

'Had het kunnen weten'

Daarvoor hanteerde de officier van justitie het juridische begrip 'voorwaardelijke opzet'. Dat wil zoveel zeggen als: hij had het kunnen weten. Over 'voorwaardelijke opzet' schreef de Hoge Raad vorig jaar in een arrest over een met het HIV-virus besmette man die met opzet seks had met onwetenden. "Voorwaardelijk opzet op een bepaald gevolg [in dit geval: kinderpornobezit, red.] is aanwezig indien de verdachte zich willens en wetens heeft blootgesteld aan de aanmerkelijke kans dat dat gevolg zal intreden."

Oftewel: Geert U. heeft zich door met een 'spider' talloze sekssites leeg te zuigen 'willens en wetens de kans gelopen' dat hij daarmee kinderporno zou bezitten.

Onder internetters leidt de zaak tot verontwaardiging. Uit de reacties op sites als Fok.nl, op Staatsgeheim.com en op Usenetgroepen als nl.politiek spreekt alom afkeuring dat het Openbaar Ministerie Geert U. vervolgt voor het 'blind downloaden' van kinderporno.

"Ik heb ook wel eens per ongeluk van een ftp server een cd gedownload die vol stond met kinderporno. Echt schokkend, heb hem ook gelijk gewist. Maar dan zou ik dus ook strafbaar zijn geweest?", bekent internetter '303' op het forum van Fok.nl.

In de nieuwsgroep 'nl.politiek' schrijft Jos Horikx: "Op ieder wat groter netwerk zitten trouwens wel mensen die porno binnenhalen en voor de 'gewone' porno-downloaders is het onmogelijk om te scannen op kinderporno die er onvermijdelijk tussen zit."

'Lastig voor gewone mensen'

Bij afwezigheid van de Groningse officier van justitie in kwestie geeft parketvoorlichtster Kirsten Smit een korte toelichting aan Netkwesties:

"Tja, het begrip 'voorwaardelijke opzet' is misschien lastig uit te leggen aan gewone mensen. Vrij vertaald betekent het 'hij had kunnen weten dat er kinderporno tussen zat. Alle kinderporno wordt vervolgd, dat is landelijk beleid, ongeacht of er honderden, dertig of één plaatje zijn aangetroffen."

Volgens Smit stelt justitie zich niet onverkort hardvochtig op: "We kijken natuurlijk wel naar het risico dat je op internet loopt om onbewust iets te downloaden."

En Geert U. dan? "Deze persoon heeft moedwillig het risico genomen dat hij meerdere kinderpornografische afbeeldingen zou downloaden door zo'n grote hoeveelheid seksplaatjes geautomatiseerd op te slaan. Dat rekent het OM hem aan."

Was het kinderpornoverhaal niet een compensatie voor straf voor het mislopen van de vermoede hennepkwekerij? Smit: "Nee, zo werkt het natuurlijk niet. Elk feit staat tijdens de rechtszaak op zich. De officier van justitie vond het kinderporno bezit gewoon ernstig genoeg om ook voor te vervolgen."

De advocate van Geert U., mr. L.G. Mellens-Schrage, was wegens vakantie onbereikbaar voor commentaar.

Meldpunt: grensgeval

Internetadvocaat Christiaan Alberdink Thijm noemt het OM-standpunt in deze zaak 'heel raar'. "Als je met een spider heel veel plaatjes binnenhaalt, moet je dan perse weten of daar kinderporno tussen zit? Het gaat hier om relatief maar heel weinig plaatjes, dus ik zou zeggen dat deze man dat niet had kunnen weten."

Alberdink Thijm wijst op de Europese Richtlijn over elektronische handel. "Daarin staat dat voor providers, ook als het over kinderporno gaat, geldt dat ze niet kunnen weten wat ze zelf allemaal hosten. Zo'n redenering zou je ook kunnen laten opgaan voor als een internetter met een spider het web afstruint. Natuurlijk is een provider iets anders dan een persoon, maar het gaat om de analogie: dat je niet alles kan zien, omdat het te veel is."

Wat vinden ze bij het Meldpunt Kinderporno van deze zaak? Medewerkster Monique de Jager: "Met welbewust downloaden van kinderporno kun je niet weg komen. Maar dit is een interessant grensgeval. Op zich is het goed dat hier eens een rechter naar kijkt."

Harry Potter-kinderporno

Volgens De Jager kan het 'blind' downloaden door Geert U. internetters op Kazaa ook overkomen. "Als je grote aantallen bestanden binnenhaalt met p2p, dan moet je er tegenwoordig ook goed rekening mee houden dat een deel daarvan kinderporno kan zijn."

Het Meldpunt ontvangt over programma's als Kazaa veel meldingen over verstopte kinderporno. "Mensen downloadden dan voor hun kinderen filmpjes van Harry Potter of K3. Als je ze afspeelt beginnen ze normaal, maar na een tijdje begint dan een kinderpornovideo. Stel je voor dat je als ouder na het begin van zo'n filmpje waar je kind naar kijkt al de kamer bent uitgelopen..."

Die namaakfilmpjes zijn vooraf niet te herkennen als stiekeme kinderporno. "En je bent er dan ook niet naar op zoek. Ben je dan ook strafbaar als je zulke filmpjes bezit?" vraagt De Jager zich hardop af. Maar in de zaak tegen Geert U. neigt De Jager toch naar steun voor het OM. Als grootgebruiker had hij argwanender moeten zijn, vindt ze:

"Je bent zelf verantwoordelijk voor wat je binnenhaalt op je pc. Ik ben erg benieuwd naar deze uitspraak. Voor de rechter is dit een nieuwe kwestie. Er zijn met internet zoveel nieuwe dingen waar geen regels voor lijken te gelden. Automatisch of blind downloaden is ook weer zoiets."

Kinderporno in spam

Maar spam is een andere zaak. Wie per ongeluk een keer een of twee kinderpornoplaatjes op zijn computer heeft gekregen, kan de toorn van het OM en het Meldpunt nog ontlopen. Maar ze hebben de wind er goed onder, blijkt uit de woorden van De Jager. "We krijgen wel eens telefoontjes van mensen die in paniek opbellen als ze met spam kinderporno op de pc kregen."

En dan is het Meldpunt voor een keer coulant: "We stellen hen altijd gerust. Een paar plaatjes die per ongeluk op je computer staan; zoiets zal de politie ook wel begrijpen. Maar als je ze verzamelt, als het er meer dan 'een paar' worden, dan ben je wel de klos."

In 2003 deed het Meldpunt Kinderporno meer dan 3.500 aangiften bij de politie, zo staat in het jaarverslag, 67 procent meer dan in 2002. Meer dan honderd politiemensen houden zich in Nederland bezig met de opsporing van kinderporno.

In de Groningse kinderpornozaak gebruikte Justitie trouwens een eigen zoeksysteem om automatisch de kinderpornoplaatjes uit de gigantische sekscollectie van de Foxholler te filteren.

Het programma kijkt naar unieke cijfercodes (zogeheten hashcodes) die bij elke afbeelding horen. Deze codes komen uit een enorme database met 1,3 miljoen kinderpornoplaatjes die het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD) voor dit doel heeft aangelegd. Dat is mede om rechercheurs te beschermen tegen 'overkill'.

Door de hashcodes gaat het zoeken sneller dan wanneer de politie hele bestanden moet doorvlooien. Nadeel van deze methode is dat kinderpornoboeven bestanden voor het zoeksysteem 'onvindbaar' kunnen maken met wat kleine aanpassingen in de plaatjes.

"Rond kinderporno lopen de bestrijders altijd achter de feiten aan," zegt De Jager van het Meldpunt. "Er bestaat nog steeds geen goed filter voor kinderporno. Als dit wel zou bestaan zou je aanbieders van peer-to-peer-netwerken kunnen verplichten die te installeren. Dat zou de verspreiding flink indammen. Over de Nederlandse providers zijn we wel tevreden. Die zijn redelijk schoon."

Insluipers en paarden

De uitspraak in de zaak tegen Geert U. is komende weken te verwachten. Eerder dit jaar zijn onder meer een dirigent van een kinderkoor en een adjunct-directeur van een basisschool veroordeeld voor het bezit van kinderporno. In andere recente strafzaken rond kinderporno kwamen de verdachten soms met merkwaardige uitvluchten.

Zo verweerde een 25-jarige Mijdrechter die op het netwerk van universiteit Nijenrode kinderpornografisch afbeeldingen en filmpjes had aangeboden zich in mei 2004 met het argument dat hij de bestanden alleen had gedownload 'uit pure nieuwsgierigheid'.

"Vergelijkbaar met dat filmpje uit Irak." Nadat hij de bestanden had opgeslagen in de map 'dit is erg', kwamen ze uiteindelijk op het universiteitsnet terecht. Hoe dat kan, wist hij niet. "Misschien is iemand mijn kamer binnengeslopen en heeft die de afbeeldingen verplaatst."

In Ierland claimde een rechter dat hij niet zelf kinderporno had gedownload, maar dat een andere internetter dat had gedaan met een Trojaans Paard op zijn computer. Deze smoes bracht een Brit met het hetzelfde argument al vrijspraak.

'Ik help de politie'

Een nog fraaiere uitvlucht verzon een inwoner van Raamsdonksveer vorige week in de rechtszaal. Hij zei de kinderporno op zijn computer - 10.000 plaatjes - louter te hebben verzameld 'om aan de politie te laten zien wat er zoal op internet is te vinden aan dat soort materiaal'.

De man beweerde zich eraan gestoord te hebben dat kinderporno zomaar te downloaden is. Hij was naar eigen zeggen te laat met het overhandigen van zijn verzameling aan de politie: die stond zelf al bij hem op de stoep...