Gebrekkige controle van inlichtingendiensten schept gevaren

ASIO heeft wettelijk de mogelijkheid om telefoongesprekken af te luisteren, e-mails te onderscheppen, en afluisterapparatuur te plaatsen. In 1999 zijn de mogelijkheden van ASIO om informatie te vergaren behoorlijk uitgebreid.

Zo werd het de organisatie toegestaan om in te breken in computers, en informatie op die computers toe te voegen, te wijzigen of te wissen. Het uitwissen van eventuele sporen van inbraak in een computer is ook wettelijk geregeld, en ASIO mag alles doen om te voorkomen dat ontdekt wordt dat er een inbraak heeft plaatsgevonden, zoals in extreme gevallen het formatteren van de harde schijf.

De organisatie is juridisch beschermd tegen eventuele schadeclaims of strafrechtelijke aansprakelijkheid die voortvloeien uit deze aktiviteiten. Er was in 1999 veel ophef over deze uitbreidingen van mogelijkheden van ASIO.

Momenteel is er wederom een uitgebreid debat over ASIO. Als reactie op de oorlog tegen terrorisme heeft de regering een nieuw wetsvoorstel op tafel gelegd dat de mogelijkheden van ASIO nog verder uitbreidt.

Dit voorstel geeft ASIO de mogelijkheid om verdachten te arresteren en 6 dagen te ondervragen zonder recht op een advocaat. Arrestanten kunnen vastgehouden worden zonder dat er contact mag opgenomen worden met familie, dus in feite verdwijnt de verdachte voor 144 uur van de wereld.

Verdachten kunnen tot 5 jaar gevangenisstraf worden veroordeeld indien ze weigeren antwoord te geven op de vragen van de inlichtingendienst. In dit wetsvoorstel is ook voorzien in de mogelijkheid om kinderen van 14 tot 18 jaar te arresteren en te ondervragen zonder aanwezigheid van een advocaat.

Hoewel dit wetsvoorstel nog niet is aangenomen in het parlement, zal het eindresultaat waarschijnlijk dicht in de buurt komen van het oorspronkelijke voorstel.

Na 11 september 2001 draaien inlichtingendiensten in alle Westerse landen overuren. Een aantal landen heeft de wettelijke mogelijkheden van inlichtingendiensten uitgebreid, zonder dat de controle op die diensten niet noemenswaardig wordt verbeterd.

Meestal ontbreekt uitgebreide parlementaire controle van het werk van de inlichtingendiensten, controle wordt gedelegeerd aan selecte parlementaire commissies die vaak delen in geheimen wat de openbaarheid beperkt.

Dat schept mogelijkheden tot misbruik, corruptie en manipulatie. Dit onder het mom van geheimhouding, het volk mag immers niet weten welke methoden de veiligheidsdiensten gebruiken om informatie te vergaren.

Australie is een land waar corruptie in politiediensten vrijwel dagelijks in het nieuws is. Politieagenten worden hier met regelmaat betrapt op het stelen van drugsgeld en andere zaken die het daglicht niet kunnen verdragen.

Met enige regelmaat worden ook corrupte politici ontmaskerd, bijvoorbeeld bij het aannemen van smeergeld. Onlangs werd bij een poging tot karaktermoord een homofiele rechter van het hooggerechtshof in Australie door een senator beschuldigd van ongure praktijken.

Later bleek dat de bewijsmaterialen die de Senator in zijn betoog aanvoerde vervalst waren. Een extreem geval van corruptie betrof de moord op politicus John Newman door zijn politieke rivaal Phuong Ngo.

Corruptie bestaat in iedere samenleving, en een belangrijke taak van de overheid is dat moet worden voorzien in instrumenten en sancties die corruptie bestrijden.

Maar wat gebeurt er als corruptie onstaat bij een inlichtingendienst?

Een inlichtingendienst is een ideale kweekgrond voor corruptie, er is immers vrijwel geen externe controle. Een geheim agent kan hier in Australie inbreken in de woning of de computer van een slachtoffer en daar valse bewijsmaterialen plaatsen, of waardevolle zaken stelen, en vervolgens het slachtoffer als verdachte laten arresteren en 6 dagen lang zonder advocaat ondervragen en onder druk zetten.

In een handomdraai kan een corrupte geheim agent een reputatie breken, en een leven vernietigen.

De huidige gebrekkige systemen van controle en toezicht leggen de corrupte agent geen strobreed in de weg, immers de huidige systemen van toezicht en controle op zijn functioneren zijn ruim onvoldoende.

Het populairste argument pro uitbreiding van de bevoegdheden en het instrumentatium van de veiligheidsdiensten is de noodzaak om terrorisme te bestrijden. Een groot vraagteken is daarbij of deze uitgebreide mogelijkheden daadwerkelijk zullen leiden tot minder terrorisme in de wereld, of dat ze met name zullen leiden tot minder privacy en meer toezicht op de burger.

Ironisch is dat veiligheidsdiensten in minder democratische landen meestal de oorzaak van geweld en terrorisme zijn, er zijn wereldwijd talloze voorbeelden van de excessen die kunnen ontstaan rondom inlichtingendiensten.

Als democratische naties moeten we die excessen voorkomen, en dat is alleen mogelijk door aan te dringen op uitbreiding van controle en toezicht op inlichtingendiensten.